Voor velen is het vast herkenbaar, kinderen die vastgeplakt zitten voor een beeldscherm. Of dat kinderen wanneer het regent niet meer naar buiten willen, omdat ze dan vies en nat worden. Maar hoe gaat dit op een groene kinderopvang?
Wat is een groene kinderopvang?
Een groene kinderopvang is een opvang waar de kinderen minimaal één uur per dag buiten spelen, in weer of geen weer. Natuurbeleving staat centraal, zowel binnen als buiten. We spreken van natuurbeleving wanneer de natuur op een speelse manier ervaren kan worden met alle zintuigen (Binsbergen et al., 2015).
Kinderen worden geboren met nieuwsgierigheid naar de wereld om hen heen. Kinderen hebben aandacht en plezier voor zintuigelijke ervaringen. Een plek waar veel zintuigelijke ervaringen kunnen worden opgedaan is buiten. Zand dat gevoeld kan worden, bloemen waar aan geroken kan worden, fruit en groenten die vrijwel direct geproefd kunnen worden en beestjes die gezien kunnen worden. Het prikkelen van de zintuigen is goed voor de ontwikkeling (Binsbergen et al., 2015).
Jonge kinderen zijn doeners. Ze leren door te ervaren, likken, proeven, ruiken, experimenteren en onderzoeken. De natuur heeft alles in zich aan indrukken en materiaal om kinderen te leren ontwikkelen. Kinderen kunnen spannende dingen beleven, zoals op en neer lopen op een boomstam.
De natuur zorgt voor ‘zachte’ prikkels voor kinderen. Zachte geluiden, verfijnde smaken en subtiele kleuren. Denk hierbij aan herfstkleuren van bladeren en de geur van gras. Dit maakt de natuur geschikt om de zintuigen te verfijnen en te ontwikkelen (Binsbergen et al., 2015).
Ontwikkelen.
Volgens GezondeKinderopvang (z.d.) en Binsbergen et al. (2015) draagt groen onder andere bij aan:
- de brede ontwikkeling van kinderen;
- het welbevinden en het verwerken van stress;
- de motoriek, door het klimmen, klauteren en bijvoorbeeld volgen van een vlinder;
- de fantasie, denk aan kabouters die in paddenstoelen wonen en het maken van heksensoep;
- spel, met een continu veranderende omgeving voor continu nieuwe ideeën aan spel;
- sociaal-emotioneel, de natuur geeft zelfvertrouwen. Kinderen leren samenwerken, zoals het bedienen van een waterpomp. De ene pompt en de ander vangt het water op;
- de cognitie (het denken), hoe groeit een plantje en dit zaai- en oogstproces volgen;
- een goede gezondheid fysiek en mentaal en een sterke weerstand door het vele buitenspelen.
Groene pedagogiek.
De groene kinderopvang is niet zomaar uit de lucht komen vallen. De onderstaande pedagogen hebben een visie over wat een groene kinderopvang/de natuur bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen.
Pedagoog Steiner stelt de natuur centraal en vindt de natuur noodzakelijk om te kunnen ontwikkelen. Het is helpend voor de ontwikkeling van gevoelens en creativiteit. Contact met geuren en kleuren uit de natuur geven kinderen basiservaringen (Veekamp & Wijffels, 2014). Pedagoog Freinet stelt het echte leven centraal. Hierbij is de kern de realiteit. Laat kinderen zich bezig houden met echte dingen van het leven. Dit kan door zelf op ontdekking te gaan. Waar komt de melk vandaan? Hoe voelt de wind op je huid? Hoe proeven besjes van een struik? Het horen knisperen van bladeren als je erdoorheen loopt. Dat zijn levensechte ervaringen (Veekamp & Wijffels, 2014).
Groene kinderopvang en risico’s.
Marianne de Valck pleit voor het geven van ruimte aan kinderen. De ruimte om vies te worden, te bouwen en slopen. En daarbij eventuele risico’s te nemen. Bij groene kinderopvang komen risico’s kijken. Kinderen klimmen nou eenmaal in bomen en willen spelen met water of stenen. Daarom wordt er gewerkt met aanvaardbare risico’s. Kinderen mogen risico’s ondervinden. De pedagogisch professionals bewaken hierbij de veilige marges waarbinnen dit mag. Hierbij wordt rekening gehouden met de leeftijd, ervaring en mogelijkheden. Alle mogelijke risico’s worden zorgvuldig beschreven om zo te voldoen aan GGD-eisen (Veekamp & Wijffels, 2014).
Betrokkenheid van ouders en/of verzorgers.
Als ouder en/of verzorger ben je verantwoordelijk voor de opvoeding van je kind. Op de opvang delen de pedagogisch professionals de opvoeding samen met jou. Wat ouders en/of verzorgers en pedagogisch professionals gemeen hebben, is dat ze hetzelfde willen. Ze willen dat kinderen het fijn hebben, dat ze zich kunnen ontwikkelen en dat ze zich goed voelen (Joven et al., 2017). De pedagogisch professionals geven informatie over de visie en hoe zij omgaan met het groene aspect. Daarover samen communiceren is belangrijk. Je kind kan vies thuis komen, risico’s aangaan en noem maar op (Singer & Kleerekoper, 2016).
Tot slot.
Zie je het al voor je? Dat jouw kind met een grote lach in de modder staat te springen en de modder ziet spetteren? Dat het zijn of haar motorische vaardigheden gebruikt om te oefenen met springen? En dat jouw kind voelt dat zijn of haar laarzen vol lopen met water, maar ontzettend geniet van de ervaring?
Of jouw baby, die met zijn of haar kleine handen kennismaakt met de natuur door te voelen aan gras, het misschien wel even proeft en hierin ondersteund wordt door pedagogisch professionals?
Romy Roefs, mei 2022
Geraadpleegde literatuur:
- Binsbergen, E., Korai, D., Rodenburg, A., Bams, I., Van den Bijtel, J. A. L., Van Delden, M., Doornbosch, K., Smeets, R., & Stichting Groen Cement (Delft). (2015). Stap voor stap naar groene kinderopvang. Stichting Groen Cement.
- Gezonde Kinderopvang. (z.d.). Werken aan groen. Geraadpleegd op 20 januari 2022, van https://www.gezondekinderopvang.nl/themas-0-4-jaar/groen
- Joven, M., van Eijk, D., van der Linde, R., & Hovinga, D. (2017) De kunst van naar buiten gaan, portretten van pedagogisch handelen in de dagopvang. Lectoraat Natuur & Ontwikkeling Leiden.
- Singer, E., & Kleerekoper, L. (2016). Pedagogische Kader Kindercentra 0–4 jaar (1ste editie). Amsterdam: Bohn Stafleu van Loghum.
- Veekamp, M., Wijffels, B., Stichting Veldwerk Nederland, & Stichting Veldwerk Nederland. (2014). Van slakkenhotel tot natuurBSO. Veldwerk Nederland.