‘Ik mag het zelf doen’.

Een pedagogisch professional zit aan tafel, het fruit is net op en de kinderen krijgen water. Lot, 13 maanden, zit aan tafel en er wordt een glas water voor haar neergezet. Lot kijkt naar het glas en grijpt het glas. Ze wil het naar haar mond brengen. Totdat de pedagogisch professional ingrijpt: “Ohnee, ik help je wel, Lot, Anders ben je dadelijk helemaal nat”. De pedagogisch professional pakt het glas uit Lot haar handen en zet het glas aan haar mond. Lot draait haar hoofd weg en duwt met haar handen het glas weg. 
 
Dit zou zomaar een bekende situatie kunnen zijn. Kinderen willen graag zelf proberen of ze iets kunnen. Of ze doen volwassenen na. Dit goed laten gaan kost tijd, herhaling en veel uitproberen. Maar als het lukt, voelen kinderen zich trots. Dit vraagt geduld. Want voordat je het beseft, heb je de situatie al overgenomen.  

Zo nog een voorbeeld: Baby Ismael van negen maanden oud wordt verschoond. Hij heeft een volle plasluier. Ismael grijpt naar de billendoekjes en trekt er een doekje uit. Hij brengt het doekje naar zijn geslachtsdeel. De pedagogisch professional grijpt het doekje weg. “Doe maar niet Ismael, dat is vies”, zegt de pedagogisch professional tegen Ismael. 
 
Kinderen zijn ontdekkers en onderzoekers. Ze leren van op ontdekking gaan, op eigen tempo en op een eigen manier. Emmi Pikler, kinderarts en pedagoog schrijft hierover dat een kind juist iets bereikt wanneer het zelfstandig mag experimenteren. In plaats van wanneer het kant-en-klare oplossingen krijgt aangeboden. Een kind voelt zich serieus genomen wanneer het zelf mag kiezen. Dit geeft een kind een verantwoordelijkheidsgevoel. 

De ogen van een baby. 
Baby’s kunnen jou vertellen wat ze willen of waarmee ze bezig zijn. Kijk naar hun ogen. Kijk naar het initiatief van de baby via zijn of haar blik. Als je weet of ziet wat de baby wil, ga hier dan op in.

Iedere baby is uniek en behandel je met zorg en respect.
Baby’s willen zoveel als het kan al zelf sturing geven aan hun eigen gedrag en omgeving. Dit kun je doen door ze de kans te geven om allerlei dingen zelf te ontdekken. Hiermee ontwikkelt de baby zelfvertrouwen. Dit helpt bij de verdere ontwikkeling. De baby heeft controle over het aan- en wegkijken van personen, zo hebben ze controle over het contact met anderen. Het is belangrijk dat je respect toont. Houd rekening met het creëren van een veilige, maar uitnodigende omgeving voor de baby. 

Een baby verzorgen met respect voor de eigenheid en de autonomie.
Al eerder in dit artikel las je een voorbeeld over het verschonen van een baby. Ook baby’s kunnen meedoen met verschoonmomenten. Dit begint al bij het tonen van respect, door het te vragen aan de baby. ‘Mag ik jouw luier verschonen?’. Op deze manier kan een baby zich voorbereiden op wat er gaat komen. Wanneer je geduldig verschoont en pauzes neemt, kan je de baby uitnodigen om mee te doen. ‘Ik zie dat jij mij het doekje wilt aangeven, dankjewel. Wil je er nog eentje pakken?’. Volg de baby en sluit aan. Zo geef je de baby veiligheid en controle.  

Ben jij je bewust van je handen?  
Hoe draag ik een baby of hoe raak ik een baby aan? Hoe ondersteun ik een baby? Bungelen de benen van de baby of is het hoofd wiebelig? Of geeft de baby juist aan dat hij of zij wil rond kijken? Geef ook op deze momenten de controle aan de baby. Draag de baby op zo’n manier dat hij of zij kan rondkijken en bewegingsvrijheid heeft. Afgestemd op het niveau van de baby.

Ruimte voor initiatief. 
In de pijler ‘ruimte voor initiatief’ uit het Pedagogisch Kompas beschrijven wij het volgende: “Kinderen de ruimte bieden om zelf initiatief te nemen, is een krachtig middel om de betrokkenheid te verhogen en zelfstandigheid te stimuleren”. Wanneer dit in een veilige, zorgzame en uitdagende omgeving is, krijgt het kind volop kansen om zich te ontwikkelen.  

Conclusie.
Wat brengt het baby’s om ze ruimte voor initiatief te geven? Sta nog eens stil bij je eigen handelen en denk aan de bovenstaande redenen om een kind daadwerkelijk de ruimte te geven om het zelf te mogen doen. Als we nog eens teruggaan naar het eerste voorbeeld, waarbij Lot niet zelf mocht drinken. Wat kan er misgaan? Lot wordt nat. Maar wat levert het eventueel nat worden Lot op? Zelfstandigheid, eigenheid, controle en zelfvertrouwen. Redenen genoeg om het haar zelf te laten proberen en haar dus ruimte voor initiatief te geven. 

Geschreven door Romy Roefs, pedagogisch professional.